Diplomatiyamız qarşısında duran yeni vəzifələr tarixi irsdən gələcəyə dogru
iyulun 9-u diplomatik xidmət orqanlarının əməkdaşlarının peşə bayramıdır. AZƏRTAC bu münasibətlə Azarbaycan Respublikasmm xarici işlər naziri Elmar Məmmadyarovun qeydlərini təqdim edir.
Minilliklərlə ölçülən dövlətçilik ənənələrinə malik Azərbaycanın zəngin diplomatiya tarixi var. Qafqaz Albaniyasının hökmdarı Cavanşirin çətin geosiyasi mühitdə balanslaşdırılmış diplomatiyası, Atabəylər, Sirvanşahlar, Qaraqoyunlu dövl ətlə rinin diplomatik f əaliyytləri diplomatiya tariximizin unudulmaz və şanlı səhifələridir.
Ümumiyyətlə, Az ərbaycanm tarixi ipək Yolunun üzərindəki strateji movqeyi onun zamanın beynəlxalq münasibtlərinin, diplomatik və ticarət əlaqələrinin əsas subyektlərindən biri olmasını şərtləndirirdi . Ağqoyunlu Uzun Həsənin dövründə Azərbaycanın Şərq-Qərb əlaqələrindəki rolu daha da artmışdı. Azərbaycan ənəvi əlaqələr saxladığı Şərq ölkərindən başqa, Avropa dövlətləri ilə də gcniş diplomatik münasibətlər yaratmağa müvəffəq olmuşdu. Xarici ölkələrlə aparılan danışıqlarda Uzun Həsənin anası - o zaman bütün Şərqlə yeganə qadın diplomat olan Sara Xatun mühüm rol oynayırdı.
Xanlıqlar dövrü siyasi pərakəndəliklə müşayiət olunsa da, Azərbaycan ərazisində ki xanlıqlar öz maraqlarından çıxış edərək yaxın və uzaq dövlətlərlə əlaqələr sax l ayaraq və diplomatik danışıqlar apanrdılar.
XIX əsrin əvvəllərindən Azərbaycanın Çar Rusiyasının tərkibinə daxil edilməsi onu sərbəst diplomatik fəaliyyətdən məhrum etmişdi. 1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriy yətinin yaranmas1 il ölkəmiz yenidən müsəaqil şəkildə beynəlxalq münasibatlər sisteminə qoşuldu. Aəlrbaycan diplomatiyası ilk add1mlarını atrakənm - 1919-cu ildə Bakıda 16 xarici dövlətin, o cümlədən ABS, Boyüik Britaniya, Fransa, italiya, isveç, İsveçrə. Belçika, İran, Polşa və Ukraynanm diplomatik nümay əndəliklə ri fəaliyyət gostrirdi.
1920-ci il in aprelinədək Azarbaycanın Gürcüstan, Ennanistan, iran, Türkiye, Ukrayna va başqa yerlərdə diplomatik nümayand əliklari və Baş konsulluqlan mövcud idi. Həmin ilin yanvarın 11-də Paris Sülh Konfransında Xalq Cümhuriyyətinin müsəaqilliyi de-fakto tanınandan sonra Azarbayc n hökuməti tərəfindən Qərbi Avropa və Amerikada diplomatik nümayəndəllikəlrin təsis edilməsinə dair qanun layihasi hazırlanmışdı.
Azelrbaycanın bolşevik Rusi yas1 tərəfindən işğalının ardınca 1922-ci il dckabnn 30-da Moskvada Birinci Ümumittifaq Sovetllər Qurultayında SSRi-nin yaradılmı haqqında müqavil imzalandı və Azərbaycanın müstəqil xarici siyasi fəaliyyəti tamamilə dayandırıldı. 1923-ci.i il oktyabrın 8-də Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin əmri ilə Türkiyə və iran istisna olmaqla, Azərbaycanda fəaliyyat göstərən bütün diplomatik nüimayənndə liklər ləğv edildi.Yalnız ikinci Dünya müiharibəsinin sonlarına yaxın - 1944-cti ildə sovet hakimiyyəti özünün gcniş strateji maraqlanrını əsas götürərək digər respublikalarla yanaşı, Azərbaycan SSR Xalq Xarici İşlər Komissarlığını da. Yaratdı. Lakin bu orqan uzun illər boyu yalnız formal mövcud oldu.SSRİ-nin dağılması nəticəsində XX əsrdən yebnidən öz müstəqilliyini əldə edən Azərbaycan suverenliyinin mühüm atributlarından biri kimi xarici siyasət fəaliyyətini müəyyənləşdirməyə başladı.Keşməkeşli tarixi dövrdə ümummilli lider Heydər Ə1iyevin Azərbaycan xalqının israrlı təkidi il ə hakimiyyətə qayıdışından sonra bütün sahəlardC} həyata keçirilən milli dövlətçiliyin qurul ması prosesi Xarici İşlər Nazi rliyi sistemini da əhatə etdi. Strateji baxışa, uzaqgörənliyə və dərin düşüncəyə malik olan Ulu Öndar tərəfindən tarixi i rsdən və yerləşdiyimiz geosiyasi mövqeyin özəlliklərindən çıxış edərək Azərbaycanın çox istiqamətli və tarazlaşdırılmış xarici siyasət strategiyası formalaşdı.
Heydar Əiyev irsi əsasında Prezident İlham Ə1iyev tə rəfindən bu gün Azərbaycanın milli maraqlarına əsaslanan çoxistiqamatli və dinamik xarici siyasə ti uğu rla davam etdiri lir, ölkəmizin inkişafının yen i mərhələsi, dövrün tələblərinə uyğun olaraq yeni strateji hədəfla r müəyyən edilir və həyata keçiri lir.
Bu il 28 may - Respublika Günü münasibatilə rəsmi qəbulda məzmunlu və əhatəli nitq ilə çıxış edən Prezident İlham Əliyev müsəlman dünyasında ilk demokratik respublika ola raq Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətin in yaranması və xa rici müdaxilə nəticəsində süqutu, Sovet ittifaqının dağılması ilə Azərbaycanm yenidən öz müstəqilliyinə qovuşması, xalqm təkidi i lə ulu öndar Heydər Ə1iyevin hakimiyyətə yenidan qaytdan kimi xalqımız üçün taleyüklü məsələlərə nəzər salaraq xarici si yasətimizi belə səciyyələndirib: ''Aəarbaycan xarici siyasət sahəsində böyük uğurlar əldə edib. Biz beyəalxalq arenada öz mi l li maraqlanmizı bundan sonra da müdafiə edəcəyik. Biz bu gün dünyada çox boyük hörmətə malik olan ölkə kimi tannınırıq. Bizimlə əməkdaşlıq etmək istəyən ölkələrin sayı artır. Ermən i sta ndan başqa heç bir ölkə ilə
ikitərəfli formatda bizim problemimiz yoxdur. Biz bir çox tərəfli əməkdaşlıq fonnatl an irəli sürürük".
Milli maraqlara söykənən bu xarici siyasət əsasında Azərbaycan regionda və onun hüdudlarından kənarda meh riban qonşuluq, qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq və tərəfdaşlıq mühiti formalaşdırmağa nail olub. Hərbi si yasi blokların üzvi olmayan Azərbaycan bu xoşməramlı siyasət vasitəsi ilə y umşaq təhlükəsizlik mühi ti yaradıb, qüvvələrin hesabına təhlükəsizliyin "istehlakçısı" kimi deyil, oz gücü hesabına regionda təhlükəsizliyinn "istehsalçısı" va təminatçısı rolunda çıxış edir. Azərbaycan layiqli və etibarlı tərəfdaş kimi qəbul olunur. Ölkəmizin Latın Amerikası, Afrika va Cənub-Şərqi Asiya ölkələri ilə genişlənən əməkdaşlıq həyata keçirir qarşlıqlı Azərbaycan ilə tərəfdaşlıq etmək istəyən ölkələrin sayının a rtmasının ayd ın göstəricisidir.
Siyasi nəzəriyyəçi Cozef Nay m təbirincə desək, Azarbaycanın yürütdüyü bu siyasət "Smart Power" adlandırıla bilərdi. Amma bu cur çətin regiooda və siyasi, iqtisadi, hərbi böhranların tüğyan etdiyi nizamsız dünya düzənində Azərbaycanı n milli maraqlara əsaslanan müstəqil xarici siyasət həyata keçirilməsini və təhlükəsizliyini təmin etma qabiliyyətinin mahiyyət və leksik baxımdan "intelligent Power" adland ırması bütövlükdə daha düzgün olardı.
Proq ram va konsepsiya xaraktcrli nitqində dövlətimizin ba şçısı tarixi irsimizi va müasir beynəlxalq münasibəti ilə sisteminin təhdid və 9agm$lanm nəzərə salaraq xarici siyasətimiz qarşısında ycni vəzifə və tapşırıqlar müəyyən edib ki, bunlar da aşağıdakı şəkildə təsadüf oluna bilər
- Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin beynəlxalq hüququnun norma və prinsipləri, BMT Təhlükəsizlik Şurasmm qətnamələrinə uyğun olaraq Azdrbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınması sərhədləri daxilində ərazi bütövlüyü və suverenli yi əsasında həll edilməsi
- Azərbaycanda daxili risk mövcud olmadığını və əsas tahlükələrin ölkəmizin xariicndə formalaşdığını nəzərə alaraq, düzgün siyasət və zəruri tədbirlər ölkəmizin xaricdən olan risklərdən qorunmas1 və təhlükəsizliyin təmin edilməsi;
- Dövlətlərin daxili işlərinə qarışmamaq va xarici müdaxiləni inkar edən dövlətlərarsı münasibətlərin dəstəklənməsi
- Azərbaycanın mi lli maraqlarma və xalqın mənafeyinə cavab verdiyindən beynəlxalq hərəkətlərdən və təşəbbüslərdən kənar durması və milli maraqlanmıza əsasl anan siyasətin davam etdiri l məsi;
Azərbaycanın beynəlxalq t əşkilatlarla uğurlu əməkdaşlığıınn və çoxtərəfli diplomatiyamızın genişləndirilməsi
- Milli-mənəvi və dini dəyərlərimizə sadiq olaraq və əsrlər boyu formalaşan zəmgin təcrübəmizdən çıxış edərək dinlər və mədəniyytlərarsı dialoq və multikulturalizmin təşviq edi lməsi;
- Diünya maliyyə -iqtisadi bohran və neftin qiymətinin aşağı düşməsi fonunda milli iqtisadiyyatın rəqabət qabiliyyətinin artırılması, ixracın genişləndirilməsi və yeni bazarlara çıxışın əldə edilməsi
- TANAP və TAP layihələrinin qrafikə uyğun olaraq inşasının başa çatdırılması və Cənub Qafqaz Dəhlizinin f əaliyyətə başlaması;
- Şərq-Qərb va Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizləri üzrə işlərin yekunlaşdırılması Dünyada hökm sürən bohran və münaqişələrin,soyuq müharibə dövrü üçün xarakterik geosiyasi çəkişmələrin gərginləşməsi, terrorizmin yeni forma və nahiyyətlərinin meydana çıxması habelə assimmetrik hədə və təhdidlərin fonunda dövlətimizin başçısı tərəfindən xarici siyasət sahəsində müəyyən olunan strateji hədəflər dövrün tələblərini ozündə ehtiva edir və uzunmüddətli perspektiv dövlətimizin davamlı inkişaf və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədi daşıyır.
Dövlət başçısının proqram xarakterli nitqində qeyd olunduğu kimi, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli xarici siyasətimizin əsas prioriteti olmaqda davam edir. 200 ildan artıq bir dövr ərzində formalaşdırılan "böyük Ermənistan" ideologiyasının siyasi-hərbi müstəviyə keçiirilərk Ermənistanın Azərbaycana qarşı gücdəm istifadə etməklə müharibəyə başlaması və nəticə etibarı ilə ərazilərimizin 20 faizini işğal etməsi və bir milyondan artıq soydaşımızı etnik təmizləməyə məruz qoyması təhlliəasizliyimiz üçün ən başlıca təhdiddir.
Müinaqişənin həllində Azərbaycanın mövqeyi qəti və prinsipial xarakter daşıyır - Dağlıq Qarabağ Azərbaycanın ayrılmaz hissəsidir. Azərbaycan işğal faktı ilə heç zaman başlamayacaq, heç zaman öz ərazisində ikinci erməni dovlətinin yaradılmasına imkan verməyəcək. Azərbaycan xalqının iradəsi əsasmda dovlətimizin başçısı tərəfindən danışıqlar prosesində Azərbaycanın strateji mövqeyi məhz bu şəkildə qoyulub. İyulun 4-da Füzuli rayonunun Alxanlı kəndindində mülki insanlar ağır silahlardan hədəfə alaraq, azyaşlı qızcığazın, onun nənəsinin olümünün və digər qadının yaralanmasının səbəbkarı olan Ermənistan əslində bir daha özünün əsl xislətini, təxribatlar yolu ilə danışıqlar prosesini və həmsədrlərin səylərini pozmaq siyasətini sübut etmiş oldu.
Ötən müddət ərzində proaktiv strategiya əsasında siyasi-diplomatik, hərbi, informasiya, humanitar və digər sahələrdə Ermənistanın işğalçılıq siyasətinin qarşısımın almması və ifşa edilməsi üçün mühüm tədbirlər görülüb. Bu tədbirlər aşağıdakı uğurları təmin edib:
- Ermənistan istisna ohnaqla,bütün beynəlxalq ictimaiyyət Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri daxilində ərazi bütovlüyü va suverenliyini tanıyır, dəstəkləyir və hörmətlə yanaşır. Bu mövqe BMT Təhlükəsizlik Şurasmm məlum qətnamələri, ATƏT, islam əməkdaşlıq Təşkilat, Avropa Şurası, NATO, Qoşulmama Hərəkat və digər beynəlxalq təşkilatlarm qətnamə və qərarları, habelə ikitərəfli əsasda digər digər dövlətlərin bəyanatlarında və ikili sənədlərində təsbit olunub;
- Errnanistanın Azərbaycan ərazilərini harbi işğalın siyasi müstəviyə daşımaq və hətta işğala öz müqəddəratını təyin etmək donu geyindirərək legitimləşdirmə cəhdləri iflasa uğrayıb. Beynəlxalq icti –maiyyət Ermənistanın gücdən istifadə edərək Azərbaycan ərazilərini hərbi yolla işğal etməsinin nəticələrini tamama1ayıb və heç zaman da tanınmayacaq. Əksinə, BMT TŞ-nin məlum qətnamələrində İƏT-in qətnamə və bəyanatlarında və digər beynəlxalq qurumların sənədlərində Azərbaycan ərazilərinin işğalı və gücdən istifadə edərək dövlətlərin tanınmış sərhədlərinin dəyişdirilməsi cəhdləri pislən ilir;
- ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri və bütün beynəlxalq ictimaiyyət işğala əsaslanan mövcud status kvonu qəbuledilməz va qeyri-davalı hesab edir və onun dəyişdirilməsinə ciddi çağırışlar edir. Status kvonun dəyişdirilməsi, ilk növbədə, işğal faktının aradan qaldırılmasını nəzərdə tutur;
Münaqşənin mərhələli şəkildə həllinin siyasi-huquqi əsasları formalaşdırılıb və bu, bütün beynəlxalq ictimaiyyətə məlumdur. Bu, beynəlxalq huququn norma va prinsipləri, BMT TŞ-nin məlum qətnamaləri, Helsink1 Yekun Aktına əsaslanaraq, Ermənistan qoşunlarının Azərbaycanın işğal olunmuş əraziləri ndən çıxarılması, Azərbaycamn beynəlxalq səviyyədə tamnmış sərhədləri daxilində ərazi bütövlüyü v;:> suverenliyinin təmin olunması, azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkünlərin, o camlədən Dağhq Qarabağın azərbaycanh icmasının öz doğma torpaqlarına qayıtması və Azərbaycanın sərhədləri daxilində Dağlıq Qarabağın erməni və az rbaycanlı icmasının muxtar şəkildəl birgə və yaşayışını nəzərdə tutur;
- Ermənistan danışıqlar prosesində dalana dirənmiş vəziyyətdədir. Ermənistanın işgal olunmuş Azərbaycan
ərazilərindən öz qoşunlanm çıxarmaqdan başqa yolu yoxdur. Ona gorə də Ermənistan çabalayaraq siyasi
hərbi təxribatlarla diqqəti əsas hədəfdən yayındırrnağa və texn məsələlər yönəltməyə çalışaraq danışıqlara əngəl yaratmağa cəhd göstərir;
- Azərbaycan ərazilərinin Ermənistan tərəfindən müvəqqəti və taktiki işğalı Ermənistanın geosiyasi və geoiqtisadi təcridini və strateji məğlubiyyətini şərtləndirərək, onu regional layihələrdən kənarda qoyub və bu olkənin siyasi, hərbi, iqtisadi, social və demoqrafik resurslarını tükətməkdədir. Həmçinin suveren dovlət kimi Ermənistan öz mövcudluğunu ciddi sual altına qoyub;
- Siyasi-hüquqi vasitələrlə Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərindən Ermənistamn həyata keçirdiyi qeyri qanuni əməllərin qarşısı alınır və beynəlxalq səviyyədə Ermənistanm bu kimi hərəkətləri ifşa olunur. Milli və beynəlxalq hüquqi təqib mexanizmləri ilə bu sahədə ciddi nailiyyətlər əldə edilib;
- Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüz, işğal və etnik təmizləmə siyasəti, həmçinin işğal edilmiş
ərazilərdə mülki Azərbaycan əhalisinə qarşı dovlət səviyyəsində törətdiyi terror,hərbi və bəşəriyyət əleyhinə cinayət əməllərinin ifşası nəticəsində erməni yalanları üzə çıxarılıb və Ermənistanın bir dövlət olaraq beynəlxalq səviyyədə mənəvi dayaqları və imici əsaslı şəkildə sarsı1ıb. Beynəlxalq ictimaiyyət Ermənistanın işğalçılıq siyasti və erməni yalanları barədə aydm fikir formalaşdırılıb. Alxanlı kəndindətdiyi t;;>xribatla Erm;;>nistan novb::)ti d;;>fCl oziini.i if$a etdi.
Qeyd olunan istiqamətlərdə qazanılan nailiyyətlərdən çıxış edərək və münaqişənin həlli ilə əlaqədar başçısı tərəfindən qoyulmuş vəzifələrə uyğun olaraq, Ermənistanm işğalının nəticələrinin aradan qaldırılması və ölkəmizin beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri daxilində ərazi bütövlüyü və suverenliyinin təmin olunması üçün ardicıl və proaktiv fəaliyyət bundan sonra da davam etdiriləcək.
Ermənistanın təcavüz və işğalının timsalında ənənəvi təhlükə üzləşən Azərbaycan müasir dövr üçün xarakterik olan xaricdən qaynaqlanan yeni və asimmetrik risk və təhdidləri də ciddi surətdə nəzərə alır və onların qarşısını almaq üçün zəruri tədbirlər görür. Bu gün Azərbaycanda daxili risk mənbələri mövcud deyil. Olkəmizin hüquq-mühafizə və xüsusi xidmət orqanlanrının yüksək peşəkarlığı ilə bərabər, Prezident İlham Əliyev tərəfindən qeyd edildiyi kirni, Azərbaycandaki sabitliyin fundamental əsasları düzgün sosial iqtisadi siyasət, inklüziv, multikultural cəmiyyətin qurulrnas1 və bu xüsusda atlılan davamli və düz.in addımlar təşkil edir. Həmçinin Azərbaycanda statik, məhz ölkənin inkişafı, xalqın rifahının günbəgün yaxınlaşması, hüquq və azadlıqların qorunmasm1 drth;mdir;;,n tdhli.ibsizlik siyas;;,ti yi.iriidi.ili.ir.
Daxili və xarici siyasət bir-biri ilə üzvi şəkildə bağlı olduğu üçün xarici siyasətimiz milli müdafiənin ön xətti kimi qlobal təhlükəsizlik və təhdidlərin ardıcıl şəraitdə xaricdon olan risklərin vaxtmda müəyyən edilməsi, diplomatik metod və vasitələrlə onların qarşısının almması, ölkəmiz ətrafında xoş mühitin formalaşdırılması və düzgün təhlil və proqnozlarla Azərbaycanın maraqlarına cavab verməyən beynəlxalq hərəkət və təşəbbüslərə qoşulmamasını təhmin etməkdə davam edir.
Azərbaycan t əhlükəsizliyin bolünməzliyi prinsipindən çıxış edərək, beynəlxalq təhlükəsizliyin gücləndirilməsi, terrorizm və onun bütün forma və təzahürləri radikalizm və ekstremizm, kütləvi qırğın silahlarının yayılması və bu kimi hallara münbit şərait yaradan münaqişələrin köklü həll edilməsi istiqamətində beynəlxalq birliyin ikitərəfli və çoxtərəfli əsasda olan kollektiv səylərini yaxndan dəstəkləyir. Azərbaycan bu istiqamətdə movcud beynəlxalq mexanizm və vasitələrin gücləndirilməsi və effektivliyinin artırılması işinə də öz töhfəsini verir.
Dovlətdaxili münasibətlərdə olduğu kimi, dövlətlərarası münasibətlərdə qanunun aliliyi təmin edilməli, bütün dövlətlər BMT nizamnaməsi və beynəlxalq hüququn norma və prinsipləri əsasında üzərinə düşən öhdəliklərini yenrinə yetirməlidirlər. Azərbaycan qanunun aliliyinə əsaslanan beynəlxalq münasibətlər sisteminin qurulmasın tərəfdarıdır və bu kimi səyləri dəstəkləyir. II Dünya müharibəsindən sonra BMT-nin ya.radılma.sı və ümumiyyətlə beynəlxalq münasibətlərin sürətlə təsisatlanması, beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinin məcəlləşdirilməsi müharibə riski və təhlükələrini azaltsa da, tam şəkildə aradan qaldıra bilməyib. Təssüflər olsun ki, II Dünya müharibəsində olduğu kimi, qonşu dövlətə qarşı güc tətbiq etmək onun ərazisini işğal edən Ermənistan kimi dövlət hələ də var. Həmçinin digər dövltlərin dax i li işlərinə müdaxilə olunması və öz iradəsinə tabe etdirilməsi, yeni qeyri-sabitlik ocaqlarının və münaqişələrin yaranmasına gətirib çıxarıb. Azərrbaycan heç bir dövlətin daxili işinə qarışmır və öz daxili işlərinə də digər dövlətlrəin qarışmasını qəbul etməyəcək.
Bununla bərabər ədalətli və təhlükəsiz beynəlxal münasibəltəlr sisteminin qurulmasının mühüm təməllərindən birini mədəniyyətlər və sivilizasiyalararası dialoqun, multikulturalizmin təşviqi təşkil edir. Təssüflər olsun ki, muasir dünyada sivilizasiyaların toqquşmasını nəzəriyyədən praktikaya keçirmək istəyən şəxslərin sayı artmaqdad1r. Çoxəsrlik tolerantlıq ənənələri və uğurlu dövlət siyasəti ilə multikulturalizmin
nəinki mövcudluğunu, hətta inkişafını təmin edən Azərbaycan bu təcrübə və model əsasında qlobal səviyyədə sivilizasiyalar və mədəniyyətlərarası dialoq prosesini yaxından dəstəkləyir. Birinci Avropa
Oyunları, BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansının Bakı Forumu, Mədəniyətlərarası dialoq forumu və bütövlükdə Bak1 Prosesi, IV islam Həmrəyliyi Oyunlarının keçirilməsi Azərbaycanın bu məqsəd və məramının inkişafı naminə verdiyi töhfələrdir.
Xarici siyaətimiz qarşısında dövlət başçısı tərəfindən qoyulan növbəti tapşırıqlardan biri də beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi və genişləndirilməsidir. Beynəlxalq münasiəltlər sistemindəl
çoxtərəfli diplomatiya birtərəfli addımları üstəməli, ərazisindən və əhalisinin sayından asılı olmayaraq, bütün
dövlətlərin səsi eşidilməli və kollektiv qərarlar qəbul edilməlidir. Bu baxımdan Azərbaycan çoxtərəfli
diplomatiyanın və beynəllxalq təşkilatlarla əməkdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsinə çalışacaq. Universal beynəlxalq təşkilat kimi burada əsas hədəf BMT və onun ixtisaslaşmış təşkilatlarıdır. 25 illik dövr ərzində Azərbaycan və BMT arasında faydalı və səmərəli əməkdaşlıq qurulub. Bundan və Azərbaycanın 20 I 2-2013- ci illər BMT TŞ-nin qeyri-daimi üzvlüyü təcrübəsindən çıxış edərək, Azərbaycan BMT sistemində islahatlar aparılması və müasir dövrün tələblərinin uyğunlaşdırılması istiqamətindəl səyləri yaxından dəsətkləməkdə davam edəcək. 2016-cJ ilin iyun aymda Azərbaycan BMT BaŞ Məclisinində keçirilmi səsvermədə iştirak edən 184 üzv dövlətlrədən 176-nın səsini qazanmaqla, 2017-2019-cu illər üçün BMT-nin iqtisadi və Sosial Şurasma üzv seçildi. ECOSOC davamlı inkişafa dair peşəlkar müzakirələr aparmaq üçün mərkəzi platfonna olmaqla, biz beynəlxalq inkişafa töhfə vermək üçün əlavə imkan yaradacaq.
BMT Baş Məlclisindən sonra 120 dövlətin iştirak etdiyi Qoşulmama Hərəkatının böyük beynəlxalq platformadır. 2011-ci ildə Azərbaycan Qoşulmama Hərəkatına üzv oldu. Qoşulmama Hərəkatı yarandığı vaxtdan bəri beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyin güicləndirilməsində əsaslı rol oynayır. Qoşulmama Hərəkatına üzv olan ölkələrin dövlət və hökumət başçılarının keçən il sentyabrın 13-18-də Venesuela Bolivar Respublikasının Marqarita adasmda keçirilmiş XVII Sammitini n yekun sənədlər 2019-cu ildə XVlll Zirvə toplantısının Azərbaycanda keçirilməsi barədə qərarlar qəlbul olunub. 2019-cu ilda Baktda keçiriləcək XVIII Sammit həm də rəmzi xarakter daşıyacaq. Belə ki, Avropa qitəsi 1 989-cu il Belqrad Sammitindən 30 il sonra Qoşul- mama Hərəkatma üzv ölkələrin dövlət və hökumət başçılarının görüşünə yenidən ev sahibliyi imkam qazanacaq. 2019-2022-ci illər ərzində Azərbaycan Qoşulmama Hərəkatma sədrlik edəcək.
Bundan əlavə, Azərbaycan üzv olmadığı, amma müvafiq mexanizmlərlə əməkdaşlığa malik olduğu Avropa ittifaqı, NATO, Körfəz Əməkdaşlıq Şurası, Ərəb Dövlətləri Liqası, Şanxay Əməkdaşlqı Təşkilatı, Afrika ittifaqı, Amerika Dovlətləri Təşkilatı və digər təsisatlarla əlaqələrini daim inkişaf etdirəcək. Həmçinin Azərbaycan üzv olduğu regional təşkilatlar, o cümlədən ATƏT, İƏT, iqtisadi əməkdaşlıq Təşkilatı, Türk Şurası, Müstəqil Dövlətlər Birliyi, GUAM, Avropa Şurası, Qara Dəniz iqtisadi əməkdaşlıq Təşkilatı və digər qurumlar çərçivəsində əməkdaşlıq imkanlanrının genişləndirilməsi üçün səylərini artıracaq.
Müstəqillik illərində Azərbaycanın beynəlxalq problemlərə yaxından bələd olan peşəkar diplomatları yetişib. Onların sırasında gənclər üstünlük təşkil edir. Qarşıdakı dövr ərzində üzv olduğumuz beynəlxalq təşkilatlaırn idarəetmə sistemində peşəkar kadrlarla təmsil olunmaq və bu yolla onların işinə verdiyimiz töhfələri daha da artırmaq niyyətindəyik.
Ölkəmizdə aparılan köklü iqtisadi islahatlar və qeyri-neft sektorunun inkişafı fonunda iqtisadi diplomatiya konsepsiyamız daha boyiük aktuallıq kəsb etməkdədir. Bu mənada Azərbaycanm xarici iqtisadi əlaqələrinin inkişaf etdirilməsi, ölkəmziin iqtisadi potensialının xaricdə təş viq olunması, qeyri-neft sektorunun şaxələndirilməsi, ixracın təşviqi və genişləndirlməsi, xarici sərmayələrin ölkəmizə cəlb edilməsi, tərfdaş ölkələrdə Azərbaycan sərmayələrin yatırılmasının təşfiqi, işgüzar dairərəlin nümayəndələrinin səfərlərinin təşkili , iqtisadi əməkdaşlqı üzrə Azərbaycanın xarici dövlətərlə birgə hökumətlərarası komissiya və işçi qrupların iclaslarının keçirilməsi, ölkəmizdə istehsal olunan məhsul və xidmətlərin yeni bazarlara çıxarılması, eyni zamanda, xarici ölkələrdə tətbiq olunan müasir texnologiyaların ölkəmizə cəlb edilməsi iqtisadi diplomatiyamızn gündəliyində əsas istiqamətlərdir. Bu xüsusda Xarici İşlər Nazirliyi iqtisadiyyat Nazirliyi və digər aidiyyəti dövlət qurumları ilə birlikdə Hökumətlərarası Birgə Komissiyanın iclasının keçiril- məsi, biznes forumlarının təkil edilməsi üçün aparır. İikitərəfli iqtisadi əlaqələrinin inkişaf etdirilməsində turizm sahəsində əməkdaşlıq da mühüm yer tutur. Mədəniyyət va Turizm Nazirliyi və ölkəmizin diplomatik nümayəndəlikləri Azarbaycanın turizm imkanlarının tanıdılması üçün turizm baxımından cəlbedici ölkələrda birgə aparırlar.
Azərbaycanın təşəbbüskarı olduğu və həyata keçirdiyi enerji və nəqliyyat layihələri regional əməkdaşlığa töhfə verib. Biz Şimal –Cənub və Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizlərinin həyata keçirilməsində fəal şəkildə iştirak edirik. Transxəzər beynəlxalq marşurutunun yaradılmasi və tezl iklə istifadayə verilməsi, Bakt-Tbilisi -Qars dəmir yolunun tikintisi əhəmiyyətli layihələr sırasındadır. Çinin İpək Yolu İqtisadi Kəməri konsepsiyasının tam realığa çevrilməsi Bakt-Tbilisi-Qars layihəsini regionun an vacib infrastrukturları sırasına qoşacaq.
Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin tərkib hi ssəsi olan Qəzvin-Rəşt-Astara (iran)-Astara (Az;ərbayca n) dəmir
yolu layihəsinin iqtisadi artırma yeni stimul verəcəyinə, layihəyə cəlb olunan ölkələr, eləcə də bütün region üçün nəqliyyat imkanlarının genişləndirəcəyindən əminik.
Azərbaycan irimiqyaslı enerji layihəsi olan Canub Qafqaz Dəhlizinin təşəbbüskarıdırr. TANAP/TAP layihələri bu dəhlizin mühüm tərkib hissələridir. Bu, enerji əməkdaşlığı və enerji təhlükəsizliyi layihəsidir. Amma enerji və nəqliyyat dəhlizləri yalnız enerji və yükdlərin daşınması demək deyil. Bu , hərtərəfli əməkdaşlıq dəhlizləridir.
"Cənub Qafqaz Dəhlizi" layihəsinin üzvləri Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə, Bolqarıstan, Yunanıstan, Albaniya və İtaliyadır. Əminik ki, sonrakı mərhələdə digər Balkan ölkələri də layihəyə qoşulacaq. Qarşıda qoyulan vəzifəyə uyğun olaraq məqsədimiz TAN AP/TAP layihələrinin qrafikə uyğun olaraq vaxtında istismara verilməsinin təmin olunmasıdır.
Dövlətimizin başçısı tərəfindən milli maraqlanmıza uyğun olaraq xarici siyasətimiz qarşısında qoyulan strateji tapmaqlar orta və uzunmüddətli dövr ərzində müstəqilliyimizin və suverenliyimizin möhkamləndirilmdsi, təhlükəsizliyimizin təminat və Azərbaycan xalqının rifahının daha da yaxşılaşdırılması, regionda sülhün və təhlükəsizliyin təmin olunması, iqtisadi inkişaf, ölkəmizin beynəlxalq səviyyədə nüfuzunun və çəkisinin daha da artırılmasna xidmət edən vahid dövlət siyasətinin tərkib hissələridir. Bu vəzifələrin hayata keçirilməsi müstəqil, çox istiqamətli və tarazlaşdırılmış xarici siyasətimizi n qarşılıqlı hörmət və bir-birinin daxili işlərinə qarışmamaq təməl prinsiplə ri əsasında davam etdirirlər ki, ikitərəfli əsasda və beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində tərəfdaşlarla birgə fəaiyyaəimizin daha da artırılması və yeni təşəbbüslərlə çıxış edilməsini, həmçinin dövrün tələblərinə uyğun olaraq fəal humanitar, enerji, nəqliyyat, iqtisadi və rəqəmsal diplomatiya tədbirlərini özündə eh tiva edir.
Əmin etmək istərdim ki, Xarici İşlər Nazirliyi Prezident İlham Əliyev tərəfindən göstərilən etimadın və xarici siyasətimiz qarşısında qoyulan vəzifələr və tapşırıqların layiqincə yerinə yetirilməsi üçün qarşıdan gələn dövr ərzində də səylərini əsirgəməyəcək.
Diplomatik xidmət orqanlarının əməkdaşalırnın peşə bayramı münasibəti ilə bütün XİN kollektivini təbrik edirəm.
Elmar Məmmədyarov
Azarbaycan Respublikasmm xarici işlər na ziri
